Жақында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арнаған биылғы «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Жолдауында жасанды интеллектіні дамыту ісіне баса назар аудару керек екенін айтқан болатын. «Үкімет жасанды интеллектіні дамыту ісіне баса назар аударуға тиіс. Әлемде алдағы бірнеше жылда осы салаға бір триллион доллардан астам инвестиция салынады деген болжам бар. Жасанды интеллект оны дамыта білген елдердің ішкі жалпы өніміне айтарлықтай үлес қосуы мүмкін. Жасанды интеллектінің мүмкіндіктерін толық пайдалансақ, білім экономикасына тың серпін береміз. Білікті мамандар даярлауымыз қажет. Кемінде үш белгілі жоғары оқу орны жасанды интеллект саласына қажетті кадр даярлаумен және зерттеулер жүргізумен айналысуы керек» деді Қасым-Жомарт Кемелұлы.
Мен осы орайда білім беруде жасанды интеллекті қолдану туралы айта кетуді жөн көрдім. Білім берудегі жасанды интеллектінің маңызды артықшылықтарының бірі оның оқу тәжірибесін жекелендіру мүмкіндігі болып табылады. Жасанды интеллект алгоритмдері оқушылардың үлгерімін бақылау және оқыту әдістерін олардың нақты қажеттіліктеріне бейімдеу үшін пайдаланылады. Сондай-ақ, жасанды интеллект оқушыларға нақты уақыт режимінде кері байланысты қамтамасыз ету үшін пайдаланыла береді әрі бұл оларға оқу стратегияларын сәйкесінше жақсарту және түзету қажет аймақтарды анықтауға мүмкіндік береді.
«Ағылшын тілін оқытуда Chat GPT-ді қалай қолдануға болады?» деген сұраққа келсек. Ағылшын тілін оқытуда ChatGPT –ді пайдалану интерактивті, жекелендірілген және қол жетімді тіл тәжірибесін қамтамасыз ету арқылы оқу тәжірибесін айтарлықтай жақсартады. ChatGPT-ті ағылшын тілін оқытуға біріктірудің бірнеше тиімді жолдары бар. Айталық, өзара диалог құру. ChatGPT оқушыларға ағылшын тілінде сөйлеу және жазу дағдыларын жаттықтыруға мүмкіндік беретін шынайы өмірдегі әңгімелерді имитациялай алады. Мұғалімдер мен студенттер ChatGPT-мен ана тілінде сөйлейтін адам сияқты әрекеттесетін сценарийлерді орната алады. Бұл құрал ортада еркін сөйлеуге, сөздік қорды және сөйлесу сенімділігін арттыруға көмектеседі.
Грамматика және жазу бойынша көмек. Яғни, оқушылар немесе студенттер жазғандары туралы дереу кері байланыс алу үшін ChatGPT пайдалана алады. Грамматикалық қателерді түзету, сөйлем құрылымын жақсарту немесе сөздік қорды кеңейту болсын, ChatGPT жазу дағдыларын жақсарту үшін пайдалы құрал бола алады. Мұғалімдер оны студенттердің нақты қажеттіліктеріне бейімделген жазбаша нұсқаулар немесе жаттығулар жасау үшін де пайдалана алады.
Сөздік қорын дұрыс құру. Мұны ChatGPT қажетті сөздік тізімдер мен викториналарды жасау үшін пайдалануға болады. Жасанды интеллектпен өзара әрекеттесу арқылы студенттер контекстте жаңа сөздерді үйреніп, оқу процесін қызықтырақ және тиімді ете алады. Сонымен қатар, ChatGPT студенттердің жаңа сөздік қорын түсінуін тереңдету үшін түсіндірмелер, синонимдер және мысал сөйлемдер бере алады (Чжан, 2024).
Мәдени контексттегі мәтіндер. Оны мұғалімдер оқушыларды ағылшын тілімен байланысты әртүрлі мәдени контексттермен таныстыру үшін ChatGPT пайдалана алады. Мысалы, жасанды интеллект диалогтарды имитациялай алады немесе әртүрлі ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде қолданылатын мәдени нормалар, идиомалар және өрнектер туралы ақпарат бере алады. Бұл тілді меңгеруге ғана емес, тілдің мәдени құрылымын түсінуге де көмектеседі.
Ағылшын тілін үйретуге арналған басқа да жасанды интеллект құралдары. Жекелендірілген оқыту тәжірибелерін, интерактивті жаттығуларды және мұғалімдер мен оқушылар үшін құнды түсініктерді ұсына отырып, ағылшын тілін оқытуда жақсартатын бірнеше жасанды интеллект құралдары бар. Мәселен, Grammarly – бұл студенттерге нақты уақытта грамматиканы, тыныс белгілерін және стилін жақсартуға көмектесетін ЖИ көмегімен жұмыс істейтін жазу көмекшісі. Ол қателер туралы егжей-тегжейлі түсіндірмелер береді және дұрыс жауабын ұсынады, бұл жазу дағдыларын жақсартуға ұмтылатын оқушылар мен мұғалімдер үшін тамаша құрал екені анық.
Duolingo– пайдаланушылар үшін бейімделген оқу жолдарын жасау үшін ЖИ қолданатын тіл үйрену платформасы. Ол оқушының үлгеріміне қарай бейімделетін ойын түріндегі сабақтарды ұсынады, бұл тіл үйренуді қызықты және тиімді етеді. Duolingo-ның ЖИ-е негізделген тәсілі сөздік қорды дамытуға, грамматикалық тәжірибеге және тілдің нормалық қасиетін сақтауға көмектеседі.
Elsa Speak– бұл ағылшын тілінің айтылуын жақсартуға арналған ЖИ басқаратын қолданба. Ол пайдаланушының айтылуын талдау үшін сөйлеуді тану технологиясын пайдаланады және лезде кері байланыс береді, бұл оны ауызша ағылшын тілін жетілдіргісі келетін студенттер үшін тиімді құрал етеді. Мұғалімдер студенттерге қосымша тәжірибе беру үшін Elsa Speak-ті сабақтарына біріктіре алады.
Wordwall.net — оқуышларға арналған интерактивті құрал үшін жасалған және оқу кезінде қолдануға болатын сөздер жиынтығын қамтиды. Пайдаланушыларға парафразалауға, қорытындылауға, грамматиканы тексеруге және сөйлем құрылымын жақсартуға көмектесетін құрал. Құралдың ЖИ қозғалтқышы контекстке сәйкес ұсыныстар береді, бұл студенттер мен мұғалімдер үшін пайдалы көмекші құрал.
Mentimeter.com- бұл бағдарлама білім алушыларға кері байланысқа жақсы құрал. Себебі анонимді түрде жауап беруге мүмкіндік береді. Қолданба пайдаланушыларға презентациялармен, сауалнамалармен немесе сабақтарда, жиналыстарда, конференцияларда және басқа топтық әрекеттерде миға шабуыл сессиялары арқылы ұялы телефонда білім мен нақты уақыттағы кері байланыспен бөлісуге мүмкіндік береді.
Қорыта келгенде «Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деп Абай атамыз айтқандай, біздің міндетіміз жеке тұлғаның өзіне, қоғамға қажетті қабілеттерін қалыптастыру, дамыту және өз бетімен білім алуына, өзін өзі дамытуға қолайлы жағдай жасау. Сондықтан да әрбір оқытушы сапалы білім мен саналы тәрбие берудің тиімді жолдарын талмай ізденуі қажет. Еліміздің болашағы жастардың қолында. Сол жастарды өз мамандығын жақсы меңгерген, теориялық біліммен теренсусындаған, қазіргі қоғамның талабына сай, нарықтық экономиканың сұранысын қанағаттандыра білетін «сегіз қырлы, бір сырлы» тұлға етіп шығару мына біздің қолымызда.
Жорабек Кермеқас Сапарғалықызы,
Әбунасыр Әл-Фараби атындағы орта мектептің ағылшын тілі пәнінің мұғалімі.
Сайрам ауданы.
